మధ్యప్రదేశ్‌లోని ఉజ్జయిని నగరం పేరు ప్రతి ఒక్కరూ విని ఉంటారు. మత విశ్వాసాలకు ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ నగరం మొత్తం ప్రపంచంలోనే రెండు విషయాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. మొదటిది ఇక్కడ ఉన్న బాబా మహాకాల్ దేవాలయం మరియు రెండోది ఇక్కడ జరగబోయే కుంభమేళ. పురాతన నగరం ఉజ్జయినిలోని మహాకాల్ ఆలయం శివుని 12 జ్యోతిర్లింగాలలో ఒకటి. ప్రతి సంవత్సరం లక్షలాది మంది భక్తులు సుదూర ప్రాంతాల నుండి ఇక్కడికి చేరుకుని నల్లజాతీయుల కాళైన ఈ బాబా మహాకాల్ ఆలయాన్ని దర్శించుకుంటారు. ఉజ్జయినిలో ఉన్న మహాకాల్ ఆలయానికి పౌరాణిక ప్రాముఖ్యత కూడా ఉంది. ఈ ఆలయంలో శివుడు దూషన్ అనే రాక్షసుడిని చంపడం ద్వారా తన భక్తులను రక్షించాడని, ఆ తర్వాత భక్తుల కోరిక మేరకు భోలే బాబాగా ఇక్కడ కూర్చున్నాడని ఒక నమ్మకం. ఈ ఆలయం శివుని 12 జ్యోతిర్లింగాలలో మూడవ జ్యోతిర్లింగం. దక్షిణాభిముఖంగా ఉన్న ఏకైక జ్యోతిర్లింగంగా ఇది ప్రసిద్ధి చెందింది.
మహాకాళేశ్వర ఆలయంలో తెల్లవారుఝామున స్వామివారికి సమర్పించే భస్మహారతి విశిష్టంగా వుంటుంది. ఇతర క్షేత్రాల్లో ఇలాంటి హారతిని మనం వీక్షించలేం. ప్రతిరోజు తెల్లవారుఝామున నాలుగు గంటలకు ఈ కార్యక్రమం ప్రారంభమవుతుంది. మొదట మహాకాళేశ్వర లింగానికి జలాభిషేకం నిర్వహిస్తారు. అనంతరం విభూతిని కొడుతూ భస్మహారతి ఇస్తారు. ఈ క్రమంలో గర్భగుడి విభూతితో నిండిపోయి సాక్షాత్తు పరమేశ్వరుడు అక్కడకు విచ్చేసిన దివ్యానుభూతి కలుగుతుంది. అదే సమయంలో మోగించే వాయిద్యాల హోరుతో శంభోశంకర హర హరహర మహదేవ అన్న నినాదాలతో ఆలయం నిత్యనూతనత్వాన్ని సంతరించుకుంటుంది. మనిషి జీవితచక్రంలో అనేకమైన దశలుంటాయి. జన్మించింది మొదలు చనిపోయేవరకు అనేక ఘట్టాలను జీవుడు చవిచూస్తాడు. చివరకు అంతిమక్రియల అనంతరం భస్మంగా మారుతాడు. ఈ నిత్యసత్యాన్ని గుర్తుచేసేవిధంగా ఆ పరమేశ్వరునికి భస్మహారతి నిర్వహిస్తారు. భస్మహారతిని వీక్షిస్తే అకాల మృత్యు బాధలుండవు. సృష్టికర్త బ్రహ్మదేవుడు ఈ పూజ చేశాడని పురాణాలు పేర్కొంటున్నాయి. అందుకనే ఈ క్షేత్రాన్ని మహాస్మశానమని కూడా పిలుస్తారు.
హిందూ మతంలో ఉజ్జయిని నగరానికి దాని సొంత ప్రాముఖ్యత ఉంది. ఈ పురాతన మత నగరం దేశంలోని 18 శక్తిపీఠాలు, నాలుగు కుంభ ప్రదేశాలలో ఒకటి. ఇక్కడ ప్రతి ప‌న్నెండు సంవత్సరాలకు ఒక పూర్తి కుంభం, ప్రతి ఆరు సంవత్సరాలకు అర్ధ కుంభమేళా జరుగుతుంది. అయితే ఉజ్జయినిలో జరిగే కుంభమేళాను సింహస్థ అంటారు. నిజానికి, సింహస్థ రాశి సింహానికి సంబంధించినది. బృహస్పతి సింహరాశిలోకి, సూర్యుడు మేషరాశిలోకి ప్రవేశించినప్పుడు, ఉజ్జయినిలో కుంభం నిర్వహిస్తారు. దీనినే సింహస్థ అని పిలుస్తారు. ఉజ్జయినిని ఈ పేర్లతో కూడా పిలుస్తారు క్షిప్రా నది ఒడ్డున ఉన్న ఈ నగరాన్ని షిప్రా అని కూడా అంటారు. అంతే కాకుండా, ఈ పురాతన నగరం గొప్ప సంస్కృత కవి కాళిదాస్ నగరంగా కూడా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఉజ్జయినిని అవంతిక, ఉజ్జయని, కనక్షరంగ అని కూడా పిలుస్తారు. ఇది మధ్యప్రదేశ్‌లోని ఐదవ అతిపెద్ద నగరాలలో ఒకటి. ఇది మత విశ్వాసాల కారణంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రధాన పర్యాటక కేంద్రంగా ప్రసిద్ధి చెందింది. మహాకాళేశ్వర్ ఆలయంతో పాటు, గణేష్ టెంపుల్, హర్సిద్ధి టెంపుల్, గోపాల్ టెంపుల్, మంగళ్ నాథ్ టెంపుల్, కాల భైరవ్ టెంపుల్ కూడా ఇక్కడ చాలా ప్రసిద్ధి చెందిన ప్ర‌దేశాలు ఉన్నాయి.
